Ptaki bliźniaki: piecuszek i pierwiosnek

W przyrodzie bardzo często mamy do czynienia z gatunkami bliźniaczymi, czyli grupami blisko spokrewnionych ze sobą zwierząt, których niezwykłe podobieństwo utrudnia ich rozróżnianie, a pomiędzy którymi występuje bariera rozrodcza, uniemożliwiająca dodatkowe krzyżowanie się. Po prostu, nie ma żadnych skoków w bok.

Zadziwiające jest to, że przy tak dużym podobieństwie osobników wśród bliźniaczych zwierząt raczej nie zdarzają się pomyłki. Co innego u ludzi, czasami nawet przy zupełnym braku podobieństwa do współmałżonków czy partnerów, niektórym przytrafiają się takie „pomyłki”.

Piecuszek i pierwiosnek to gatunki ptaków należące do rzędu wróblowych, do rodziny świstunek. Są to niewielkie i niepozorne ptaszki, mniejsze od wróbla, jednak bardzo dynamiczne i żywiołowe. Są w ciągłym ruchu i przemieszczają się z miejsca na miejsce, tak że trudno im się dokładnie przyjrzeć chociaż przez chwilę. Samice i samce ubarwione są jednakowo, raczej skromnie.

Z pewnością ich wygląd nie przykuwa uwagi przeciętnego człowieka. Stąd zapewne, mimo iż występują powszechnie, są raczej mało znane. Jednolity, szarozielony wierzch ciała, jasny brzuch, delikatnie żółtawa pierś – czyli szału nie ma!

Nawet wśród bliźniaczych gatunków zwierząt występują różnice, które podkreślają istniejącą między nimi odrębność. Piecuszek i pierwiosnek na pierwszy rzut oka są takie same, ale przy wnikliwej analizie widzimy, że ten pierwszy ma jasnobrązowy kolor nóg, podczas gdy u drugiego odnóża są zdecydowanie ciemniejsze. Piecuszek ma też jaśniejszą brew nad okiem od swojego „sobowtóra”.
...a to piecuszek

Pary bliźniaków możemy również rozróżniać po głosie. Co prawda to kryterium zupełnie nie sprawdza się w przypadku braci Golców, jednak w świecie ptaków to właśnie wydawane odgłosy są często jedynym i najpewniejszym elementem, pozwalającym na wiarygodne oznaczenie poszczególnych gatunków. Dobitnym tego przykładem może być para naszych dzisiejszych bohaterów. Śpiew pierwiosnka to monotonne, powtarzające się, dwusylabowe dźwięki przypominające odgłos wrzucanych na kupkę monet.

Bliźniaczy piecuszek prezentuje bardziej skomplikowaną piosenkę, złożoną z pojedynczych zwrotek o miłych dla ucha fletowych, miękkich dźwiękach, z melodią przypominającą śpiew zięby. O pomyłce tych dwóch śpiewających ptaków nie może być mowy…

Na koniec ważna uwaga. Należy pamiętać o wszystkich tych kluczach identyfikacyjnych, bo w niektórych sytuacjach mogą okazać się niezwykle przydatne. Jeżeli zdarzy nam się kiedyś wracać do domu po ciężkiej nocy, tak zmęczeni, że nie będziemy w stanie rozpoznać otwierającej nam drzwi małżonki, bądź partnerki, poprośmy ją na wszelki wypadek …aby pokazała nogę, albo coś zaśpiewała.

Warto bowiem przezornie upewnić się przed uzewnętrznieniem swoich uczuć, że w trakcie tej heroicznej próby wdrapywania się po schodach omyłkowo nie trafiliśmy pod drzwi… jakiejś uroczej sąsiadki, albo co gorsza – sąsiada!!!
Krzysztof Pawlukojć